Nieuwjaarsgroet

31 december 2022

In 2023 gaan we weer uitgebreid aandacht aan comtoiseklokken besteden. We beginnen op de Open Klokken dag op 25 maart in Odijk. En in het najaar op 4 november. Reserveer deze data alvast in uw agenda. Wij wensen u en uw dierbaren een goed, gezond en voorspoedig Nieuwjaar. En hopen u weer op de bijeenkomsten van de comtoisegroep te ontmoeten.

Met vriendelijke groet,

Peter Both en Cees Gadella

De laatste bijeenkomst was op 8 oktober. Zie verder op deze pagina.

Op 8 oktober 2022 was er weer een bijeenkomst van de Comtoisegroep 2011. En deze keer een bijzondere: een Duitse verzamelaar, Andreas Kästner, kwam ons vertellen welke comtoiseklokken in de periode 1815 – 1852 allemaal gemaakt zijn. Niet alleen wat het uiterlijk betreft, want er zijn veel verschillende en bijzondere geperste feuilles gemaakt. Maar ook welke technische bijzonderheden er in die periode in comtoiseklokken tevoorschijn zijn gekomen. In zijn presentatie kegen we veel foto’s van klokken uit zijn verzameling te zien. En veel, heel veel zeer interessante informatie. Daarnaast bracht Andreas een aantal fraaie klokken uit zijn verzameling mee. Maar ook andere comtoiseklokken waren te bewonderen.

Binnenkort wordt een boek van Andreas Kästner over dit onderwerp gepresenteerd. De deelnemers van vandaag konden het nu al kopen tegen een gereduceerde prijs. Titel: Nomenklatur der Comtoise-Uhren (Von Beginn der Restauration 1815 bis zum 1852)
Na afloop zei een deelnemer een ervaring rijker, maar tevens een illusie armer te zijn. N.l. de illusie om te denken veel van comtoiseklokken te weten. Dank aan Andreas Kästner en zijn assistente Jeannette Gerull. Zij kwamen helemaal uit Berlijn over om ons deze leerzame middag te bezorgen!

10 jaar Comtoisegroep!

Op 6 november 2021 heeft de comtoisegroep, na twee jaar, weer een bijeenkomst gehouden met als titel “Napoleon en de comtoiseklok”. De belangstelling voor deze bijeenkomst, waarbij ook 25 fraaie klokken uit de tijd van de Franse Revolutie en Napoleon opgesteld stonden, was groot. Bijna zeventig deelnemers hadden zich aangemeld. Na twee jaar geen bijeenkomsten door corona was er duidelijk behoefte om weer bij elkaar te komen. De deelnemers moesten een coronacheck kunnen tonen en dat bleek geen enkel probleem. Eerder het tegendeel: men was blij dat er gecontroleerd werd.

Peter Both gaf een presentatie over Napoleon en de comtoiseklok. Met daarbij een overzicht van de gebeurtenissen uit deze roerige periode in Frankrijk. Hoe Napoleon door de Franse Revolutie aan de macht is gekomen en hoe zijn keizerrijk ten onder ging na twee verloren veldslagen. Veel symbolen uit deze tijd zijn zichtbaar op de comtoises uit die periode.

In 1795 werd de Republikeinse kalender ingevoerd. Een interessant, maar uiteindelijk mislukt, experiment dat ook op de comtoiseklok zichtbaar is geweest. Ook zijn er in deze periode bijzondere comtoises met meerdere bellen, meerdere wijzers voor dag en datum, en fraaie wijzerplaten gemaakt. Foto’s en voorbeelden hiervan maakten de presentatie en de bijeenkomst compleet.

Ter gelegenheid van het tienjarig jubileum van de comtoisegroep kregen de aanwezigen na afloop een heerlijk stuk echte Limburgse vlaai. Gerard van Vonderen, voorzitter van KVN, dankte Peter Both en Cees Gadella voor hun inspanningen in de afgelopen 10 jaar en wat zij voor de KVN hebben betekend. Een geslaagde bijeenkomst waarna iedereen met een tevreden gevoel naar huis ging.

Hieronder enkele impressiefoto’s.

De kosten van deze bijeenkomsten worden gedragen door de vereniging KVN (Klokken Vrienden Nederland). Dat houdt in dat men lid van één van de organisaties dient te zijn of te worden als men deze bijeenkomst wil bijwonen. Lid worden van de KVN kost € 35 per jaar en daarvoor krijgt men 4 maal per jaar het blad TIJDschrift met informatie over allerlei klokken en activiteiten op klokkengebied. En als lid kan men ook alle bijeenkomsten die over klokken worden georganiseerd bijwonen. Aanmelden kan via Secretariaat: p/a Vendellaan 17, 5081 RX Hilvarenbeek.

E-Mail: mpetersen@mpetersen.nl of de site www.klokkenvrienden-nederland.nl.

Verslag van de bijeenkomst van de comtoisegroep op 26 maart 2022 in het Dorpshuis in Odijk.

Het thema van deze bijeenkomst was:“Wat maakt een Comtoiseklok bijzonder?”

Op deze bijeenkomst zijn twee presentaties gehouden:

• Peter Both heeft laten zien waarom de buitenkant oftewel het” gezicht “van de Comtoiseklok in de twee eeuwen van haar bestaan zo bijzonder is. En hoe de buitenkant zich in die periode zich heeft aangepast aan de vraag en smaak van de kopers van deze klokken. Maar ook hoe de geschiedenis van Frankrijk op de klokken in die 200 jaar zichtbaar is geweest. En dit aan de hand van foto’s van veel fraaie en bijzondere comtoiseklokken.
• Chris Hooijkaas presenteerde daarna waarom de Comtoiseklok technisch gezien ook bijzonder is. Veel kenmerken zijn nauwelijks veranderd. Chris toonde aan dat deze kenmerken bijzonder zijn omdat ze niet bij andere klokken voorkomen. Geïllustreerd met voorbeelden. En waar het technisch vernuft in de comtoiseklok nuttig was en waar dit niet het geval was. Zijn presentatie was voorzien van veel foto’s waarin de kenmerken tot in het kleinste detail zichtbaar waren.
  Naast deze presentaties waren er weer een 25 tal fraaie comtoiseklokken met een vroege messing cijferring tot een late bloemslinger te bewonderen.

Ruim 40 liefhebbers waren hier op af gekomen. Na afloop van de presentaties was er een levendige discussie over de getoonde klokken. Kortom een geslaagde bijeenkomst. De deelnemers kijken al weer uit naar de volgende bijeenkomst op 8 oktober 2022.

Verslag van de comtoisebijeenkomst op 2 november 2019 : “Het ontstaan van de comtoise, welke theorie is waar? “

Zestig belangstellenden waren op deze bijeenkomst afgekomen. Peter Both hield een presentatie waarin hij de theorieën van verschillende auteurs van uitgaven over comtoiseklokken, naast elkaar heeft gezet. Sinds 1965 zijn er zo’n 20 tal boeken en catalogi over comtoiseklokken verschenen. In een aantal wordt ingegaan op het ontstaan van de comtoiseklok waardoor er verschillende meningen zijn hoe en wanneer deze beroemde klok is geboren.

De meest gangbare theorie is dat er in het midden van de 17e eeuw een koster of abt van het klooster in St Claude aan een smid , genaamd Mayet , heeft gevraagd of hij het torenuurwerk kon repareren. Daarna hebben de Mayets ( vader en zonen) meerdere torenuurwerken gerestaureerd en gebouwd. En ook een minitorenuurwerk waaruit de comtoiseklok zou zijn ontstaan.

Ton Bollen is de eerste auteur die hiervan melding maakt. Maar hij geeft ook aan dat er in naburige streken zoals de Haut Saone, Haute Marne tussen 1670 en 1700 comtoiseachtige klokken zijn gemaakt. Maitzner en Moreau onderschrijven deze theorie en geven hier in hun boek voorbeelden van. René Schoppig denkt dat de comtoiseklok is ontstaan uit torenuurwerken en lantaarnklokken die in de 2e helft van de 17 e eeuw zijn gemaakt. Andere auteurs zoals Bergmann, van Veldhoven en Deckert gaan in op de economische , politieke en culturele omstandigheden waarin de Franse Jura en de aanliggende streken van 1670 tot 1750 hebben verkeerd. En concluderen dat de combinatie van deze omstandigheden tot het ontstaan van de comtoiseklok hebben geleid.

Georg von Holtey heeft op basis van een onderzoek naar de technische kenmerken onder 80 vroege comtoiseklokken geconcludeerd dat de familie Mayet een zeer belangrijke rol heeft gespeeld bij het ontstaan en de ontwikkeling van de eerste comtoiseklokken. Bern Deckert geeft in zijn laatste boek aan dat de comtoise niet is ontstaan in de Franse Jura maar in de aanliggende streken zoals de Haut Saone en Haute Marne.

Al deze verschillende meningen hadden tot gevolg dat tijdens deze bijeenkomst flink werd gediscussieerd wat nu wel en niet waar was. En vast gesteld werd dat er nog een aantal puzzelstukjes ontbreken. En er kwamen suggesties om verder onderzoek te doen naar de ouderdom van gebruikte metalen in de eerste comtoiseklokken.

Naast de presentatie stonden er circa 25 fraaie vroege comtoiseklokken die men met veel interesse heeft bewonderd. Al met al een geslaagde bijeenkomst waarbij de deelnemers tevreden naar huis gingen.

Peter Both, Comtoisegroep 2011

Onderstaande foto’s zijn gemaakt door Cees Gadella

Verslag van bijeenkomst van Comtoisegroep van 30 maart 2019

Het thema van deze bijeenkomst was : Bijzondere en onbekende comtoiseklokken.

Er zijn bijzondere comtoise-klokken, die niet in de literatuur voorkomen. Ze zijn bijzonder door een afwijkend uiterlijk en/of bijzonder door de afwijkende techniek die in de klok is gebruikt. U moet hier denken aan comtoises als torenuurwerk, als buitenklok, als tafelklok, met een jaarkalender, met een bijzonder slagwerk etc.
Op deze bijeenkomst waren bijna 60 belangstellenden af gekomen. Chris Hooijkaas en Peter Both hielden ieder een aantal presentaties van bijzondere klokken. En daarbij werd diep ingegaan op de techniek die bij een aantal klokken niet geheel duidelijk was. Daarbij werd aan de deelnemers gevraagd hoe een en ander gewerkt zou kunnen hebben. Hierdoor ontstond een levendige discussie waarbij verschillende meningen naar voren kwamen. Daarnaast waren er bijzondere en onbekende comtoiseklokken te bekijken en te bewonderen. En ook hier werd druk met elkaar overlegd hoe een en ander technisch gefunctioneerd zou kunnen hebben. Het was een levendige bijeenkomst waarbij de deelnemers met een tevreden gevoel naar huis gingen.

Peter Both, 3 april 2019

Onderstaande foto’s zijn gemaakt door Cees Gadella.

Bezoek aan het Comtoisemuseum in Düsseldorf.

Op 8 september 2018 heeft de comtoisegroep het comtoisemuseum van Bernd Deckert In Düsseldorf bezocht. Rond 11.00 uur waren alle deelnemers aanwezig en na de koffie vertelde Bernd Deckert hoe zijn museum is ontstaan. In 1968 kocht hij zijn eerste comtoise en daarna ging hij deze klokken restaureren en verkopen. Bijzondere comtoises heeft hij in die tijd opzij gelegd en in 2001 ontstond het idee om een museum te beginnen. Inmiddels bevat het museum meer dan 400 comtoiseklokken vanaf het begin rond 1700 tot het einde van de productie in 1920. De collectie bevat veel bijzondere en fraaie exemplaren. En comtoises die je in geen enkele andere verzameling tegen komt. 

Klokken met bijzondere gangsystemen, meerdere bellen en wijzers maar ook met bewegende poppen. En comtoises uit de Haute Marne en Haute Saône streek. 

Verder hield Bernd Deckert een verhaal over het ontstaan van de comtoiseklok op basis van een uitgebreide literatuurstudie en zijn ruim 40 jaar ervaring als verzamelaar en restaurateur. Volgens hem was de comtoise ontstaan in de Haute Saône en Haute Marne streek en niet in de Franse Jura. En zijn de Mayets niet de voorvaderen van de comtoiseklok. Hij is tot deze conclusie gekomen na zijn samenwerking met Ton Bollen waarbij hij veel vroege klokken heeft onderzocht en gefotografeerd. Hij heeft hierover een nieuw boek geschreven: “Ursprung der Comtoise-Uhren”. Dit boek omvat 150 pagina’s tekst en een paar foto’s . Verder ontvangt de koper van dit boek een password waarmee hij op de website van het museum toegang krijgt tot meerdere foto’s van vroege comtoiseklokken die in het boek worden genoemd. Dit boek kost € 35 exclusief verzendkosten en is te bestellen via : www.comtoise.com.

Na het verhaal van Bernd Deckert hebben we de klokken in het museum uitgebreid bekeken en zijn er de nodige vragen over gesteld.
De deelnemers waren zeer onder de indruk van de unieke verzameling comtoiseklokken en gingen zeer tevreden weer naar huis. 

Met dank aan de verschillende rijders die deze excursie mogelijk hebben gemaakt.

Peter Both/Cees Gadella

Vier fraaie Comtoises.

v.l.n.r. Haan met lelie en drie bellen 1780, grote “zon” 1805, vroege vouwslinger met opliggende wijzerplaat 1815, vouwslinger 1820 – 1825